Κατά φαντασίαν ιατροί

Το να προλαβαίνεις μία ασθένεια πριν σε προλάβει εκείνη είναι μία ευχή όλων μας από κτίσεως κόσμου. Δεν πρόκειται για καινούργια τακτική μήτε για νέα ανακάλυψη ή εφεύρεση, αλλά και ως τέτοια να χαρακτηριζόταν, χρονικά θα προηγούνταν τόσο της ανακάλυψης της Αμερικής όσο και της εφεύρεσης του τροχού, ασχέτως εάν ο Ιπποκράτης το διατύπωσε ρητά στην κλασική αρχαιότητα.  Ωστόσο, ακόμη κι αν απαξάπαντες οι ιατροί αυτού του κόσμου παίρνουν όρκο στο όνομα του Πατέρα της σύγχρονης ιατρικής επιστήμης, κάποιοι μόνο, ίσως λίγοι ή δυστυχώς ελάχιστοι, είναι εκείνοι που λαμβάνουν σοβαρά τον ρόλο τους και φέρουν εις πέρας επαγγελματικές υποχρεώσεις που πλαισιώνονται -υποτίθεται!- από χαρακτηριστικά λειτουργήματος! Το επάγγελμα του ιατρού φέρει στη χώρα μας ένα κύρος μιας ξεφτισμένης αριστοκρατίας που συνδέεται με το κατοχικό και μετακατοχικό οικογενειακό σύνδρομο που ήθελε να «βγάλει» η οικογένεια έναν γιατρό ή έναν δικηγόρο δακτυλοδεικτούμενο. Άλλωστε, αυτές οι σχολές εξακολουθούν και είναι υψηλόβαθμες τη σήμερον όχι βάσει του γνωστού νόμου της οικονομίας «προσφοράς και ζήτησης» στην αγορά εργασίας, αλλά μάλλον του γνωστού prestige που δημιουργείται από του αυτομάτου στο άκουσμα του τίτλου. Έτσι, η ζωή συνεχίζεται, με μυαλά που θα μπορούσαν να ανθίσουν αλλού, σε άλλες πρόσφορες επιστήμες και τέχνες, αλλά επέλεξαν είτε ως αυτόνομες προσωπικότητες είτε ως ετερόφωτα και τηλεκατευθυνόμενα υποκείμενα να σπουδάσουν κάτι που δεν τους ταιριάζει και στο οποίο ενδεχομένως δεν είναι καλοί πιθανώς για να καρπώνονται μόνο οφέλη «άλλου είδους».

Η επιστήμη της ιατρικής όμως δεν είναι σαν την δικηγορία. Στη δίκη εάν χάσεις μία μάχη, δύο, τρεις, πολλές, το πιθανότερο είναι να κερδίσεις τον τίτλο του «χασοδίκη». Δικαίως ή αδίκως! Στην ιατρική όμως εάν χάσεις έστω και μία μάχη δεν κερδίζεις «τίτλους» παρά τύψεις. Διότι όταν ο κόσμος θεωρεί το επάγγελμα αυτό λειτούργημα, έχει προσδοκίες όχι απλά ο γιατρός του να διαθέτει τις ακαδημαϊκές γνώσεις ο οποίος οφείλει αβλεπί να είναι ενημερωμένος για όσο μεγαλύτερη βιβλιογραφία και σωρεία περιστατικών -χωρίς να παραβλέπουμε το γεγονός ότι είναι φύσει αδύνατον να γνωρίζει τα πάντα- αλλά τουλάχιστον να είναι πάνω απ’ όλα ΑΝΘΡΩΠΟΣ!

Εάν, λοιπόν, υπάρχουνε γιατροί που καυχώνται για τις εμπεριστατωμένες γνώσεις τους επάνω στο αντικείμενό τους και εάν υπάρχουνε γιατροί που έχουνε καταθέσει τη ζωή τους πολύ συνειδητά σε αυτό που ο απλός κόσμος ονομάζει «λειτούργημα», τότε σίγουρα η διαπίστωση αυτή δεν αφορά τον ιατρικό σύλλογο στο σύνολό του, αλλά σίγουρα ένα μόνο μέρος του, κι ας μου επιτραπεί να πω διαπιστωμένα μάλλον μικρό. Διότι η προσωπική εμπειρία των περισσοτέρων  θέλει καθημερινά να έρχεται ο καθένας σε επαφή με ανθρώπους που ασκούν το λειτούργημα του γιατρού ως ένα οποιοδήποτε απλό επάγγελμα χωρίς πλήρη συνείδηση, χωρίς πόνο για τον πόνο του άλλου, χωρίς ενσυναίσθηση, δίχως συμπόνια, αλλά απεναντίας με πολλή στυγνότητα, ψυχρή λογική και αποστασιοποίηση από συναισθηματικές εμπλοκές. Βέβαια, το εάν η ιατρική στην Ελλάδα ή απανταχού της γης ασκείται σε αυτό το κομμάτι σύμφωνα με τα αμερικανικά πρότυπα που θέλουν την άμεση έστω και με ψυχρότητα πληροφόρηση του ασθενή για όσα τον ταλανίζουν είναι ένα θέμα συζητήσιμο. Διότι το αμερικανικό μοντέλο σε πολλές, μην πω πάμπολλες των περιπτώσεων εφαρμόζεται μονομερώς και επιλεκτικά και όχι σφαιρικά, όπως για παράδειγμα σε θέματα επικοινωνίας (και όχι επικοινωνιακής πολιτικής!), επαγγελματισμού (και όχι ερασιτεχνισμού!), αντιμετώπισης του άλλου ως ανθρώπου (και όχι ως πελάτη!), ενημέρωσης (και όχι άγνοιας!), καθαριότητας (και όχι δυσωδίας!), σεβασμού του χώρου και του χρόνου του ασθενή, και όχι με συναλλαγές «πίσω από την πλάτη του» ή «κάτω από το τραπέζι»!!!

Ωστόσο, η Ελλάδα έχει καταφέρει όχι απλά να κατασκευάσει ένα σύστημα δαιδαλώδες από το οποίο δεν καταφέρνεις να βγεις ούτε με τον περίφημο μίτο της Αριάδνης, αλλά τον έχει κιόλας περιχαρακώσει. Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, το κράτος, το σύστημα, η γραφειοκρατία, ο πολίτης, ο ασθενής, ο γιατρός, η νοσοκόμα, εγώ, εσύ, αυτός, εμείς, εσείς, αυτοί, θρέψαμε, θρέφουμε και κατά πως φαίνεται εξακολουθούμε να θρέφουμε ένα δύσοσμο και σηψαιμικό ιατρικό σύστημα το οποίο τις περισσότερες φορές υπολειτουργεί και στις σοβαρότερες των περιπτώσεων έχει θύματα με απώλειες μερικές ή ολικές και μάλιστα ανεκπλήρωτες. Φυσικά, το σύστημα αυτό αδυνατεί να αυτοϊαθεί! (Τι ειρωνεία!)

Ευτυχώς όμως η ιστορία έχει εξαιρέσεις και μέσα σε τέτοιες καταστάσεις παλεύουν Άνθρωποι Γιατροί, Νοσηλευτές και Υπάλληλοι να πάρουν σοβαρά τον ρόλο τους και να υπηρετήσουν τον Άλλον από τη θέση τους, όπως ορκίστηκαν κάποτε σε θεούς και δαίμονες. Κι ας υπήρξαν κι αυτοί «θύματα» της κρίσης, της πολιτικής ή της οικονομικής,  κι ας έφαγαν τα χρόνια τους στα βιβλία, στα συνέδρια, στις βιβλιοθήκες και στα χειρουργεία, προσφέροντας αποθέματα ψυχής. Οι άνθρωποι αυτοί όμως δεν επικαλούνται άλλοθι και δεν δουλεύουν με καχυποψία για τον διπλανό τους, δεν βγάζουν απωθημένα σε ασθενείς, δεν περιφρονούν τον συνάδερφο, «δεν μαγειρεύουν» σενάρια. Απεναντίας, κοιτούν τη δουλειά τους και στέκονται στο ύψος των περιστάσεων ακόμη κι αν αυτές πέσουν κάποια στιγμή χαμηλά.

 Εάν οι εξαιρέσεις είναι λίγες ή πολλές δεν έχει σημασία. Σημασία έχει ότι τέτοιοι άνθρωποι πρέπει να μνημονεύονται και να τιμώνται, ακόμη κι αν η συγκαλυμμένη απρεπή συμπεριφορά «συναδέλφων» προσπάθησε να τους ρίξει στο περιθώριο είτε με ακήρυκτο πόλεμο, είτε με αμέλεια και παραμέληση των επαγγελματικών τους καθηκόντων, αφού οι κλινικοί ιατροί τείνουν να εκλείψουν και πολλοί από δαύτους έχουν το «Αξίωμα» του ιατρού κατ’ ευφημισμόν, γιατί η ρετσινιά του προσδιορισμού «κατά φαντασίαν» κολλάει παραδοσιακά μόνο στον ασθενή! Ας τους πει επιτέλους κάποιος πως η γλώσσα αλλάζει με τον καιρό και πως  με τις ανοησίες τους μπορεί ο Μολιέρος, εάν ζούσε, ή να άλλαζε τον προσδιοριζόμενο όρο ή να έγραφε το έργο του αντιστρόφως!