Είναι απίστευτο! Σχεδόν ανεκδιήγητο! Και οξύμωρο! Ή
φυσιολογικό? Αλλά λογικό δεν το λες! Είναι συνέπεια. Ορθότερα δε, επίπτωση.
Μοιρολαρικά θα χαρακτηριζόταν και ως μοιραίο! Ο λογικόφρων το ονομάζει τίμημα,
ο παράφρων το λέει διαβολικό. Αλλά το όνομα δεν έχει σημασία, όσο έχει η χάρη.
Και η χάρη είναι το αποτέλεσμα. Δηλώνει χάρισμα και είναι και χαριτωμένο. Διότι
είναι χάρη να γνωρίζεις με λεπτομέρειες, είναι χάρισμα να ξέρεις το αντικείμενό
σου ενδελεχώς, είναι αρετή να έχεις τη χάρη να αναφέρεις στο λεπτό μία εκτενή
βιβλιογραφία για όσα σε ρωτάει ο άλλος πάνω στο αντικείμενό σου. Και διότι η
εξειδίκευση στην εργασία υπήρξε μοιραία και αναπόφευκτη, σε πολλές μάλιστα περιπτώσεις
αναγκαία, σε περισσότερες λυτρωτική. Πώς
θα ήταν ο κόσμος μας σήμερα, εάν δεν είχαμε εξειδικευτεί?
Αλλά τα νομίσματα έχουνε εξ ορισμού δύο όψεις. Τι γίνεται
όταν καλείσαι να δουλέψεις πιο σφαιρικά? Τι κάνεις όταν σου ζητούν μία πιο
ολιστική ματιά? Πώς αντιμετωπίζεις ένα πρόβλημα όταν πρέπει να το δεις
πολύπλευρα? Υπάρχουν εργαζόμενοι που δουλεύουν σε ένα κελί περιορισμένων
διαστάσεων και ευθυνών. Υπάρχουν επιστήμονες που ερευνούν σε πολύ περιορισμένα
πεδία και με ακόμα πιο βραχείς ορίζοντες, σαν να αισθάνονται πως ο ουρανός του
εργαστηρίου τους κάποια στιγμή θα τους πλακώσει και σαν να είναι η γνώση μια
ταφόπλακα μεγάλη και βαριά. Και σκάβουν όλο και πιο βαθιά σε αυτήν, ώστε να την
αναλύσουν, να την αποσυνθέσουν, να την διυλίσουν, ώσπου να τη διαλύσουν.
Τελικά, ίσως να είναι και τραγικό: να ρωτάς έναν άνθρωπο τι
ακριβώς είναι αυτό που κάνει και να αδυνατεί να τοποθετήσει την δουλειά του
στον εργασιακό χάρτη, ακόμη κι αν του δώσεις μια πυξίδα στο χέρι. Όσο
εξειδικεύεται, άλλο τόσο χάνεται ανάμεσα σε χαώδεις καταστάσεις και γνώσεις. Αδιαφορία
ή άγνοια? Φόβος ή πόνος? Ίσως σύμπτωση. Πολλοί είναι ειδικοί. Σπανίζουν όμως οι
γενικοί. Οι εργαζόμενοι ειδικεύονται, οι διευθυντάδες? Γενικεύονται? Ο δάσκαλος
θα σου πει το μάθημα της ημέρας και δεν θα σκάσει εάν δεν σου πει σε ποια
χρονική περίοδο ανήκει ο ποιητής που μελετάει, δεν θα προλάβει κιόλας να τον
συνδέσει με τα ιστορικά γεγονότα, ή δεν θα τονίσει σε ποιο μέρος της
γραμματικής υπάγεται η παραγωγή και η σύνθεση, ο γιατρός θα σου συνταγογραφήσει
το φαρμακάκι για να μην πονάει το στομάχι χωρίς ιδιαίτερη κλινική εικόνα και
έρευνα του υπόλοιπου οργανισμού, ο υδραυλικός θα αλλάξει τη σωλήνα που έσπασε
χωρίς να βρει γιατί έσπασε, ο δημόσος υπάλληλος θα σου σφραγίσει το χαρτί, αλλά
μέχρι να φτάσεις στο γραφείο του ποιος θα σε κατευθύνει? Και ο λόγος? Αποποιούνται
την ευθύνη ή αγνοούν ούτως ή άλλως την απάντηση? Αδιαφορούν για το «σύνολο» γιά κοιτάει ο καθείς τη δουλειά του? Δηλώνει ειδικός και
γλιτώνει το βάρος του γενικού? Θα σε πάρει κανείς ποτέ κάπου να σου εξηγήσει
ότι για να μάθεις/κάνεις/διεκπεραιώσεις/διευθετήσεις αυτό που βρίσκεται επάνω
στο τάδε κλαδί, οφείλεις να έχεις πάρει μια γεύση για το πού βρίσκεται ο κορμός
του, ή, για τους πιο απαιτητικούς, η ρίζα του!?
Η περιέργεια, αυτό το ανθρώπινο ίδιον, γίνεται εν καιρώ αντιστρόφως
ανάλογο με την ειδίκευση. Εδώ τα φιλοσοφικά «γιατί» δεν είναι ισάριθμα με τα
επιστημονικά «επειδή». Μόνο τα μαθηματικά «ουτωσώστε» δίνουν απαντήσεις, αλλά
οι περισσότεροι βολευόμαστε στα κηδεμονικά «γι’ αυτό» και στα ακόμη πιο
«δημοκρατικά» των γενικών «επειδή το είπα εγώ»!
Αυτός, είναι ο νέος εργάτης...
Καλή Πρωτομαγιά!
